جام جهانی: آیا آفساید نیمه خودکار تغییر بزرگ VAR خواهد بود که همه منتظرش بودند؟

مقدمه

فیفا سه سال گذشته خود را صرف آزمایش تکنولوژی آفساید نیمه خودکار مبتنی بر هوش مصنوعی (SAOT) کرده است. این تکنولوژی اکنون برای استفاده در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر در ماه نوامبر تایید شده است، اما با حضور کوتاه مدت آن در جام جهانی، هیچ کس واقعاً نمی داند چه انتظاری داشت باشد.

اکنون که اطلاعات‌ بیشتری منتشر شده، موارد بیشتری را در مورد این پروژه مطرح VAR فیفا می‌دانیم. اما سوالاتی مانند اینکه چگونه کار خواهد کرد و نکات مثبت آن چیست طرفداران‌ را بشدت درگیر کرده است.

چرا آفساید VAR نيازمند تغییر بود؟

برای شروع می‌توانیم به مواردی مانند تاخیرهای طولانی، نادرستی‌های محسوس و عدم اعتماد هواداران به این سیستم VAR اشاره کنیم.

شک و تردید هواداران از تصویر‌سازی ضعیف از موقیعت‌ها ناشی می‌شود‌. خطوط طوری  در زمین قرار می‌گیرند که نمی‌توانند جای زاویه دید یک کمک داور هنگام تصميم‌گيری برای آفساید را بگیرند. ممکن است یک بازیکن عقب تر از مدافع به نظر برسد، اما تکنولوژی VAR می‌گوید آفساید است.

بنابراین، فیفا در نظر داشت چه مشکلاتی را حل کند؟

اولاً، تعیین نقطه دقیق لمس توپ توسط پاسور، به دلیل فریم ریت (frame rate) دوربین‌های تلویزیونی به طور دقیق انجام نمی‌شود. فریم ریت این دوربین‌ها در تمام لیگ‌های بزرگ ۵۰ فریم بر ثانیه می‌باشد.

ثانیاً، VAR به صورت دستی دورترین نقطه جلوتر از مدافع و مهاجم را انتخاب می‌کند که همیشه روشی درست برای تعیین آفساید نیست.

هوش مصنوعی تمام ذهنیت نظری را از این دو بخش از فرآیند حذف می کند، به این معنی که هیچ نقش انسانی وجود ندارد.

علاوه بر این، زمانی که برای تعیین آفساید صرف می‌‌شود، گاها در تصمیمات پیچیده بیشتر از ۵ دقیقه می‌شود که باعث بی حوصلگی تماشاگران می‌شود.

در مجموع، هواداران واقعاً به این روند VAR که اکنون کار می‌کند اعتماد ندارند.

تکنولوژی آفساید نیمه خودکار چیست؟

آفساید نیمه خودکار ابزاری است که به  VARها کمک می‌کند تا با تعیین خودکار موقعیت نسبی بازیکنان در لحظه لمس توپ، تصمیمات خود در مورد آفساید را سریع‌ و دقیق‌تر بگیرند.

به گفته یوهانس هولزمولر (Johannes Holzmuller)، مدیر بخش فناوری و نوآوری فوتبال فیفا: “تکنولوژی آفساید نیمه خودکار برای کمک به داوران ویدیویی مسابقه توسعه یافته است. بنابراین، در طول جام جهانی  ۲۰۲۲ قطر، اتاق داوری ویدئویی در صورت بروز موقعیت آفساید یک هشدار خودکار دریافت می‌کند. همچنین به طور همزمان نقطه‌ای از زمین که در آن ضربه  به توپ خوده به صورت خودکار مشخص می‌شود و در عرض چند ثانیه پس از این امر به‌طور خودکار خط آفساید را ترسیم می‌‌شود.” وی افزود: “پس از آن، داوران ویدئویی مسابقه باید نقطه‌ای از زمین که توپ ضربه خورده  و همچنین خط آفساید ترسیم شده توسط هوش مصنوعی را تایید کنند. VAR تصمیم نهایی را به داور در زمین اعلام می‌کند.”

پیرلوئیجی کولینا (Pierluigi Collina)، رئیس کمیته داوران فیفا افزود: ” (این تکنولوژی) از نظر دقت حائز اهمیت می‌باشد زیرا هرچه دقیق تر باشید، بهتر است. وی افزود:  “از نظر زمانی، فکر می‌کنم بیشتر روانی (ذهنی) است. ما احساس کردیم چیزی لازم است و به همین دلیل می‌خواستیم چیزی را ارائه دهیم که سریعتر پاسخ دهد. ما می‌دانیم که فوتبال (با سایر ورزش‌ها) متفاوت است و تصمیم گیری سریعتر برای ما مهم بود. و به همین دلیل در این مسیر گام برداشتیم.”

تکنولوژی آفساید نیمه خودکار چگونه کار خواهد کرد؟

در حال حاضر، VAR فقط می‌تواند از دوربین‌های پخش تلویزیونی برای تصمیم‌گیری در مورد خطای آفساید استفاده کند. با این حال، در تکنولوژی SAOT، دوربین‌هایی ویژه زیر سقف ورزشگاه نصب می‌شود. این دوربین‌ها به بهترین شکل هر ۲۲ بازیکن داخل زمین را ردیابی و نقاط داده (data points) را برای محاسبه موقعیت دقیق آن‌ها در زمین، ثبت می‌کنند. ۲۹ نقطه داده در تمام اعضا و اندام‌هایی هستند که به خطای آفساید مرتبط هستند (از جمله بازو، انگشتان پا، زانو و سر) بنابراین سیستم در هر لحظه موقعیت دقیق بازیکن را می‌داند.

توپ رسمی مسابقات جام جهانی که محصولی از آدیداس است، “الرحله” (Al Rihla) نام دارد. این توپ مجهز به سنسوری است که داده‌ها را ۵۰۰ بار در ثانیه ارسال می‌کند و امکان تشخیص دقیق تر نقطه ضربه را نسبت به استفاده از فریم‌های دوربین معمولی (محدود به ۵۰ فریم در ثانیه) می‌دهد.

تمام داده‌های بازیکن و توپ به طور همزمان توسط هوش مصنوعی پردازش می‌شوند،  در صورت تشخیص آفساید، هشداری به VAR (داوران ویدیویی مسابقه) می‌دهد. سپس VAR باید درست بودن نقطه لمس توپ و خط آفساید را تأیید کند و سپس داوری را که می‌تواند تصمیم را تأیید کند، مطلع نماید.

هولزمولر گفت: “ما در هر استادیوم جام جهانی ۱۲ دوربین ردیاب اپتیکال اختصاصی را نصب خواهیم کرد. همه این دوربین‌ها با هم کار می‌کنند و ۱۰۰ درصد باهم هماهنگ شده‌اند. علاوه بر آن، توپ رسمی مسابقه دارای تکنولوژی “توپ متصل” (connected ball) خواهد بود. سیستم تعلیق جدید آدیداس یک سنسور ۵۰۰ هرتز IMU [واحد اندازه گیری اینرسی] را در مرکز  توپ قرار می‌دهد.

وی افزود :”این اطلاعات (داده‌های توپ و بازیکن) از طریق آنتن‌های داخل ورزشگاه به اتاق داوری ویدئویی منتقل می‌شود. برای اینکه سیستم بتواند موقعیت آفساید را دقیقاً تشخیص دهد، سیستم ردیابی نوری ۲۹ نقطه داده را جمع آوری می‌کند. این فرآیند ۵۰ بار در ثانیه اتفاق می‌افتد.

هولزمولر در انتها اظهار داشت :”حسگر IMU درون توپ یک جریان داده، از اطلاعات توپ را ارائه می‌دهد. این اطلاعات شامل داده‌هایی مانند شتاب توپ در محورهای چندگانه می‌شود. پس از هر برخورد با توپ، ما اطلاعاتی مانند محل تماس با آن را به صورت دقیق دریافت خواهیم کرد. این داده‌ها به ویژه در موارد بسیار نزدیک و موقعیت‌های سخت آفساید بسیار مهم است.”

“ما در حال ترکیب مجموعه‌های مختلف داده‌ها با استفاده از هوش مصنوعی هستیم و این هشدار خودکار در یک جدول زمانی در داخل اتاق داوری ویدیویی ظاهر می‌شود. این فرآیند بلافاصله در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتد. اما مشخصا علاوه بر هوش مصنوعی، فرآیند تایید انسانی خطا توسط داوران ویدیویی مسابقه نیز وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که داده‌ها و همه چیز درست است.”

دقت بیشتر به چه معناست؟ آیا به آفساید‌های “نوک انگشتی” باز خواهیم گشت؟

آقای کولینا قاطعانه معتقد است که آفساید در هر حالتی آفساید است، هر چقدر هم که مرزی باشد. بنابراین متأسفانه پاسخ “بله” است.

زمانی که فیفا از توسعه یک سیستم دقیق تر صحبت می‌کرد، همیشه این ترس وجود داشت. در حال حاضر، در تشخیص آفساید با VAR سختگیری شدید وجود ندارد و گاها در بعضی صحنه‌ها اغماض می‌شود. دلیل این امر وجود نقص در فرآیند تشخیص آفساید می‌باشد؛ نقص‌هایی مانند کمبود دقت و نحوه ارائه یک تصمیم به تماشاگران.

این تشخیص‌های دارای اغماض به زودی با تشخیص‌های دقیق و سریع جایگزین خواهد شد.

کولینا توضیح داد: “هدف داشتن یک تکنولوژی بسیار دقیق است؛ چیزی شبیه به تکنولوژی خط دروازه (Goal Line) که دقت بسیار بالایی را ارائه می‌دهد. وی افزود: “فناوری خط دروازه را همه به دلیل دقت آن ستایش می‌کنند. بنابراین اگر توپ با فاصله بسیار کمی از خط دروازه عبور کرد یا حتی از خط دروازه رد نشد، و تکنولوژی آن را ثابت کرد، همه خوشحال می‌شوند و آن را تحسین می‌کنند زیرا پاسخ درستی را ارائه داده. من هیچ تفاوتی بین تایید بودن یا نبودن یک گل یا تایید اینکه یک بازیکن در موقعیت آفساید بوده یا نبوده، نمی‌بینم.”

نظر کولینا این است که فیفا سیستمی به دقیقی تکنولوژی خط دروازه راه‌اندازی کرده است. هواداران به فناوری خط دروازه اعتماد دارند. بنابراین هواداران باید به تکنولوژی آفساید نیمه خودکار نیز اعتماد کنند.

اما به این سادگی نیست. عبور توپ از خط را هواداران به عنوان یک تصمیم دو حالتی (یعنی یا توپ از خط رد شده یا رد نشده) در نظر می‌گیرند. آفساید اینطور نیست و هواداران از تماس‌های نزدیک و مرزی خوششان نمی‌آید. کولینا مطمئن است که تصمیمات پذیرفته خواهند شد، اما عنصر تصویر‌سازی وظیفه‌ای سنگین بر دوش خواهد داشت.

چگونه متوجه شویم یک بازیکن واقعا در آفساید است؟

تا اینجا همه خبرهای بد را شنیدیم… اما حالا نوبت خبرهای خوب است!

پاسخ به این سوال، به اندازه هر بخش دیگری از این پروژه مهم است. پیش از این، تصویر‌سازی از صحنه آفساید برای هواداران فوق‌العاده دشوار بود. اما اکنون آن‌ها می‌توانند به طور موثر در راستای کمک داور حرکت کنند.

مانند تکنولوژی خط دروازه، یک انیمیشن سه بعدی ساخته و در اسکوربرد استادیوم و تلویزیون نمایش داده می‌شود. با این حال، تصمیم در مورد آفساید در لحظه گرفته نمی‌شود بلکه، داور بازی را متوقف می‌کند تا تیم داوری ویدئویی صحنه را بازنگری کنند.

نقطه دقیقی که مهاجم در آفساید قرار گرفته برجسته و سپس یک شبیه سازی در راستای حرکت بازیکنان ایجاد می‌شود

هولزمولر افزود :”ما از همان عناصر (تکنولوژی خط دروازه) برای تولید یک انیمیشن سه بعدی استفاده می‌کنیم زیرا می خواهیم بهترین زاویه ممکن را برای طرفداران فوتبال ارائه دهیم. فکر می‌کنم همه ما هم نظر باشیم که تصمیمات سخت آفساید، گاهی اوقات خیلی پیچیده می‌شوند طوری که گاها نمی‌توانیم بگوییم بازیکنی در آفساید بوده یا نه.”

صحنه آهسته، موقعیت دقیق بازیکنان را در لحظه لمس توپ نشان می‌دهد و انیمیشن سه بعدی روی صفحه اسکوربرد استادیوم و تلویزیون‌ها به نمایش در می‌آید.

فرآیند شبیه سازی صحنه آفساید چقدر طول می‌کشد؟

باز هم خبر خوب!

فیفا می‌گوید که در حال حاضر میانگین زمان برای تصمیم گیری در مورد آفساید با تکنولوژی VAR در تمام مسابقات جهانی ۷۰ ثانیه است. اما با فناوری جدید، فیفا معتقد است که می‌تواند این زمان را تا ۲۵ ثانیه کاهش دهد.

بیست و پنج ثانیه احتمالاً بیشتر از انتظار کسانی است که در جلسات توجیهی در طول مراحل آزمایشی شرکت کرده بودند، اما همچنان به این معنی است که اکثر تصمیمات باید در طول خوشحالی بعد از گل گرفته شود و ممکن است مواردی را که بازیکنان و هواداران مجبور به ایستادن برای دیدن نتیجه تصمیم کاهش دهد.

لازم به ذکر است که ۲۵ ثانیه یک زمان تقریبی است و صحنه‌هایی که آفساید آن مشخص باشد قطعا سریعتر به نتیجه می‌رسند.

آیا تاخیرهای طولانی مدت تمام خواهند شد؟

مطمئناً این تاخیر‌ها نادر خواهند بود، زیرا حضور تکنولوژی “SAOT” به این معنی است که VAR نیازی به آماده‌سازی انجام فرآیند تصمیم‌گیری ندارد.

با این حال، مواردی وجود خواهد داشت که دیدگاه‌های شخصی در تصمیم‌گیری‌ها حضور پیدا کنند. آیا بازیکنی در بازی دخالت می‌کند؟ آیا “حرکت عمدی” توپ توسط مدافع صورت گرفته است؟ آیا یک مهاجم در خط دید دروازه بان است؟ این تصمیم‌ها و تصمیم‌های دیگر مرتبط با آفساید، بیشتر طول می‌کشد.

آیا می‌توانیم به زمانی برگردیم که یک هوادار با خیال راحت و بدون نگرانی از اعلام آفساید پس از گل خوشحالی کند؟ با تکنولوژی جدید، این بخشی از برنامه است.

این بستگی به این دارد که آیا ۲۵ ثانیه برای هواداران کافی است تا با اطمینان خوشحالی کنند یا خیر. سرعت بخشیدن به فرآیند مطمئنا کمک خواهد کرد، اما SAOT ممکن است راه حل نهایی برای یکی از مشکلات اصلی VAR نباشد.

حتی با وجود مقداری آسان‌گیری نسبت به آفساید در VAR، در فصل گذشته ۴۴ مورد از ۱۲۰ صحنه‌ها مشکوک VAR (۳۷ درصد) در لیگ برتر مربوط به آفساید بود. و از ۴۳ گل مردود، ۳۲ گل برای آفساید (۷۳ درصد) بود. اما این فقط بخش کوچکی از آمار خطاهای یک لیگ است تمام گل‌ها و پنالتی‌ها باید برای آفساید بودن یا نبودن بررسی می‌شدند.

این هنوز به این معنی است که اکثریت قریب به اتفاق تصمیمات باید از نظر آفساید بودن بررسی شوند. اینکه روند تصمیم‌گیری سریعتر می شود عالی است، اما آیا به اندازه کافی سریع خواهد بود؟

با این حال، بسیاری از بررسی‌های ویدویی باید بدون هیچ تاثیری در روند بازی انجام شوند. ما فقط زمانی می‌توانیم واقعاً تأثیر ذهنی این تکنولوژی را روی هواداران را قضاوت کنیم که آن را در عمل دیده باشیم.

آیا پرچم آفساید با تاخیر بالا خواهد رفت؟

متاسفانه باید بگوییم، خبرهای بد دیگری در راه است…

در سال گذشته صحبت های زیادی در مورد تصمیم گیری آفساید در عرض چند ثانیه وجود داشت. درست است که تکنولوژی “SAOT” می‌تواند به سرعت این کار را انجام دهد، اما زمان لازم برای تایید تصمیم در VAR کمی بیشتر است. این یعنی که پایان دوره بالا رفتن با تاخیر پرچم آفساید نزدیک نیست.

بهترین نتیجه را می‌توان از بین این دو پیدا کرد؛ تشخیص خودکار آفساید و تایید آن از طریق عامل انسانی.

کولینا گفت: “من شنیده‌ام که با این تکنولوژی چهار یا پنج ثانیه برای رسیدن به تصمیم آفساید زمان لازم است. ما میانگین تشخیص آفساید که ۷۰ ثانیه است را به ۲۰ یا ۲۵ ثانیه کاهش خواهیم داد. ممکن است گاهی تشخصی یک صحنه آفساید بسیار آسان باشد، اما مطمئناً نمی توانیم در عرض چهار یا پنج ثانیه پاسخی دریافت کنیم. این قطعاً یک انتظار اشتباه است. هدف ما این است که تشخیص آفساید سریع‌تر و دقیق‌تر باشد.”

جالب است بدانید که به کمک داور‌های جام جهانی گفته شده است تا هنگام صحنه‌های آفساید مشخص، پرچم خود را سریع بالا بیاورند و از اغراق و تاخیر در اعلام آفساید جلوگیری کنند.

آیا تکنولوژی SAOT برای تمام تصمیمات آفساید استفاده می‌شود؟

این تکنولوژی همه آفسایدهای احتمالی را به اتاق داوری ویدئویی(VAR) هشدار می‌دهد تا آن را را در نظر بگیرد. با این حال، این هشدار را اتاق داوری ویدئویی زمانی به داور وسط منتقل می‌کند که صحنه‌ای تاثیر گذار در بازی باشد و یا کارت قرمز یا زرد در میان باشد.

بنابراین اگر آفساید قبل از کرنر یا ضربه آزاد تشخیص داده شود و کمک داور آن را اعلام نکند، VAR به داور هشدار نمی‌دهد و آفساید جریمه نمی‌شود.

چه زمانی این تکنولوژی در لیگ جزیره استفاده می‌شود؟

برای ورود تکنولوژی SAOT به لیگ‌های داخلی کمی بیشتر زمان لازم است.

این تکنولوژی را که فیفا توسعه داده است، قرار است برای اولین بار در جام جهانی ۲۰۲۲، در یک رقابت بزرگ استفاده شود. این بدان معناست که لیگ برتر انگلیس و سایر رقابت‌های داخلی باید حداقل تا فصل ۲۰۲۳-۲۴ برای استفاده از این تکنولوژی صبر کنند. گفته می‌شود، یوفا ممکن است بتواند از اسن تکنولوژی در دور حذفی رقابت‌های اروپایی مانند لیگ قهرمانان فصل آینده استفاده کند.

یک مسئله این است که یک اپراتور VAR اضافی (نه یک داور یا دستیار) برای نظارت بر روند مورد نیاز است که همراه با دوربین‌های اضافی هزینه بیشتری را برای لیگ ها در پی خواهد داشت.

آیا ربات‌ها همه کنترل‌ را برعهده‌ خواهند داشت؟

آقای کولینا از این سوال متنفر است، زیرا تکنولوژی SAOT در باطن خود همچنان از داورام حاضر در زمین می‌خواهد که تصمیم بگیرند و سپس VAR آنچه را که تکنولوژی می‌گوید تأیید می‌کند.

کولینا افزود: “ما در مورد داوران ربات و موارد مشابه شنیده‌ایم. من متوجه هستم که گاهی اوقات این امر برای تیترها رسانه‌ها بسیار خوب است، اما درواقع خبری از ربات‌های داور  نیست.”

“داوران بازی هنوز در فرآیند تصمیم گیری دخیل هستند، زیرا آفساید نیمه اتوماتیک تنها زمانی جواب می‌دهد که بازیکنی که در موقعیت آفساید قرار دارد به توپ ضربه بزند. به عبارت دیگر، ارزیابی اینکه حریف بازیکن در حرکت او تداخل داشته یا خیر مسئولیت مسئولان مسابقه باقی می ماند.”

آیا VAR به طور کامل اتوماتیک خواهد شد؟

آرسن ونگر، رئیس توسعه جهانی فوتبال فیفا، اظهار داشت که او می‌خواهد تشخیص آفساید را مستقیماً از تکنولوژی به کمک داور منتقل کند و VAR را از این فرآیند حذف کند. اما کولینا قبلا این موضوع را رد کرده بود.

کولینا سال گذشته در مصاحبه‌ای جداگانه گفت: “تکنولوژی خط دروازه تکلیف تصمیمات پنجاه پنجاه را روشن می‌کند زیرا در این معادله فقط توپ و خط وجود دارند. به همین دلیل اعمال یک روش کاملاً خودکار برای تصمیم‌گیری بسیار آسان بود. در یک صحنه آفساید، روند تصمیم‌گیری بسیار پیچیده تر است چرا که باید متغییر‌هایی مانند موقعیت بازیکن در زمین و درگیری او با توپ تجزیه و تحلیل شود.”

آقای کولینا در آخر افزود: “تکنولوژی، امروز یا فردا، نقش مهمی در تشخصی آفساید پیدا کند اما ارزیابی تداخل (یک بازیکن) در حرکت توپ یا موقعیت حریف در دست داوران باقی می‌ماند. دخالت داوران در ارزیابی آفساید حیاتی و نهایی است.”